چطور سخنرانی موفقیت آمیزی داشته باشیم؟
آشنایی با مراحل آماده‌سازی یک سخنرانی حرفه‌ای
با اینکه تجربه‌ی سخنرانی در استادیوم‌های چندهزار نفری نصیب کمتر کسی از ما آدم‌های عادی می‌شود، اغلب‌مان سخنرانی‌های کوچک‌‌تر را کم‌وبیش تجربه کرده‌ایم، مثلا سخنرانی در جلسات کاری شرکت یا اجرای خطابه‌ی جشن فارغ‌التحصیلی. وقتی در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفته‌اید، حتما دل‌تان می‌خواسته آنقدر بی‌نقص و بدون تپق اجرا کنید که همه‌ی حاضران شیفته‌ی سخن گفتن‌تان شوند، اما احتمالا یک جاهایی را خراب کرده و از شدت اضطراب به تپش قلب و لکنت زبان افتاده‌اید. در این مقاله قرار است کمک‌تان کنیم تا بار دیگری که در مقام سخنران قرار گرفتید، پرقدرت‌تر از دفعات پیش ظاهر شوید. پس با ما همراه باشید تا قدم به قدم یک سخنرانی موفقیت‌آمیز را با یکدیگر مرور کنیم.
۱. هدف‌تان را مشخص کنید
قبل از هر چیزی از خودتان بپرسید هدف‌تان از ارائه‌ی سخنرانی چیست، آیا قرار است مطلبی را به مخاطبان‌تان آموزش دهید یا که فقط سرگرم‌شان کنید؟ اینکه به خودتان بگویید «خُب معلومه، آخه مجبورم!» پذیرفتنی نیست، باید دلیل قانع‌کننده‌تری پیدا کنید. اگر هرچه سعی کردید باز هم دلیل مشخصی به ذهن‌تان نرسید، مطمئن باشید مخاطبان‌تان هم دلیلی برای گوش دادن به شما نخواهند داشت.
۲. رده‌ی سنی مخاطبان‌تان را مد نظر قرار دهید
مخاطبان‌تان چه کسانی هستند؟ بچه مدرسه‌ای‌های شلوغ یا مُسن‌تر‌ها؟ سخنرانی برای همه‌ی رده‌های سنی یک شکل نیست. جوان‌ترها جنب‌وجوش بیشتری دارند و کمتر سر جای‌شان بند می‌شوند، به همین دلیل مجبورید پیشاپیش به ترفندهایی فکر کنید که همه‌ی توجه‌شان را به شما بدهند. شاید حتی لازم باشد هر از گاهی حاشیه بروید و مثلا یک خاطره‌ی سرگرم‌کننده تعریف کنید تا دوباره جذب صحبت‌های‌تان شوند. این در حالی است که مُسن‌تر‌ها ترجیح می‌دهند دقیقا طوری صحبت کنید که شاخ و برگ اضافی نداشته و کاملا منطبق بر نیازها و علایق‌شان باشد.
۳. به موضوع سخنرانی اشراف پیدا کنید
هرچه بیشتر به موضوع سخنرانی اشراف داشته باشید، کمتر تپق می‌زنید. چنانچه انتخاب موضوع به عهده‌ی خودتان گذاشته شده، پیشنهاد می‌کنیم بیشتر به موضوعات مورد علاقه‌ی‌تان فکر کنید یا موضوعاتی که اطلاعات زیادی درباره‌ی‌شان دارید. در صورتی که انتخاب موضوع از عهده‌ی شما خارج بود، باز هم جای نگرانی نیست. درباره‌ی موضوعی که دریافت کرده‌اید حسابی تحقیق کنید و برای دانستن جزئیاتی که بلد نیستید، کنجکاوی بیشتری به خرج دهید. اشرافِ بیشتر به موضوع سخنرانی موجب می‌شود اعتماد به نفس بیشتری در خودتان حس کنید و پرقدرت‌تر ظاهر شوید.
۴. متن سخنرانی‌تان را بنویسید
متن سخنرانی از سه قسمت مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری تشکیل می‌شود. دقت داشته باشید هر سه قسمت گفته شده را به ترتیب در متنی که تنظیم می‌کنید بگنجانید. مثلا اگر در مورد راهکارهای ترک سیگار می‌نویسید، ابتدا موضوع بحث را به مخاطبان‌تان معرفی کرده و سپس راهکارهای ترک سیگار را یک به یک بررسی کنید، در آخر نیز نوشته‌های‌تان را با یک جمع‌بندی کوتاه به پایان برسانید. نیک مورگان، نویسنده و مدرس فن بیان، می‌گوید:
شنوندگان، اول می‌پرسند چرا. چرا اینجا هستم؟ چرا باید برایم مهم باشد؟ اگر در آغاز به سوالات چرایی جواب دهید، بعد می‌پرسند چطوری. وظیفه‌ی شما این است که اول به سوالات چرایی و بعد به سوالات چطوری جواب دهید.
پس ابتدا موضوع بحث را به مخاطبان‌تان بگویید و بعد راهکار ارائه کنید.
چنانچه قرار است در مورد موضوعی صحبت کنید که به خودتان مربوط می‌شود، مثلا کارآفرین موفقی هستید که حالا می‌خواهد راجع به راهکارهای موفقیت صحبت کند، متن‌تان را طوری ننویسید که مخاطب فکر کند از شکم مادر کارآفرین و موفق زاده شده‌اید. روراست باشید و به گذشته‌ی نه چندان موفق‌تان هم اشاره کنید. چیزی جز حقیقت نگویید و بگذارید مخاطبان‌تان از اشتباهاتی که مرتکب شده‌اید درس بگیرند.
دیگر اینکه متن‌تان را تا حد امکان ساده بنویسید و از موضوع اصلی دور نشوید. مورگان می‌گوید:
سخنرانی ناکارآمدترین شیوه‌ی برقراری ارتباط است.
به اعتقاد مورگان، مردم بیشتر چیزهایی را که می‌شنوند به یاد نمی‌آورند. پس مطلب‌تان را طوری آماده کنید که در لحظه قابل فهم باشد.
۵. حسابی تمرین کنید
اگر امکانش را داشتید، متن‌تان را جلوی آینه یا مقابل جمعی از دوستان با صدای بلند تمرین کنید. در حین تمرین متوجه خواهید شد اجرای کدام قسمت‌های متن برای‌تان دشوارتر است و برای ارائه‌ی کل متن به چقدر زمان نیاز دارید. همچنین یاد می‌گیرید چطور جملات‌تان را به هم وصل کنید و مکث‌های بی‌مورد نداشته باشید. دیگر اینکه از طوطی‌وار حفظ کردن جملات متن جدا خودداری کنید تا موقع اجرا طبیعی‌تر به نظر برسید. در عوض، مطالبی را که قرار است در موردشان صحبت کنید تیتروار به ذهن بسپارید. برای اینکه هیچ نکته‌ای فراموش‌تان نشود، بد نیست از ابزارهای کمکی مثل اسلاید استفاده کنید.
۶. کمی زودتر در محل سخنرانی حاضر شوید
زودتر از شروع سخنرانی در محل حضور پیدا کنید تا با محیط آشنا شده و فرصت کافی داشته باشید که متن‌تان را برای بار آخر سر صحنه تمرین کنید. بهتر است تجهیزاتی مثل ویدئو پروژکتور را نیز چک کنید و چنانچه در نمایش اسلاید دچار مشکل شدید، هرچه سریع‌تر از مسئولان سالن بخواهید اشکالات فنی را برطرف کنند. اگر حین اجرا متوجه اشکالات فنی شدید، دستپاچه نشوید، فقط کافی است خرابکاری‌های سر صحنه را با یک لبخند دلنشین رد کرده و با خونسردی به ادامه‌ی صحبت‌های‌تان بپردازید.
زودتر حاضر شدن در محل سخنرانی این فرصت را نیز در اختیارتان قرار می‌دهد که روی طرز ایستادن‌تان کار کنید. حواس‌تان باشد چه زمانی که مقابل جمع راه می‌روید و چه زمانی که پشت تریبون هستید باید صافِ صاف بایستید، مثل اینکه چیزی دائما بدن‌تان را به سمت بالا می‌کشد.
۷. بر اضطراب‌تان مسلط شوید
کسی که جلوی جمع احساس راحتی نمی‌کند، مخاطبانش دوست ندارند به او گوش کنند، حتی اگر پرمحتوا صحبت کند. مدام به خودتان تلقین کنید که بهترین سخنرانی عمرتان را ارائه خواهید کرد و برای اینکه از شدت اضطراب‌تان کم شود، چند نفس عمیق بکشید یا مثلا یک فنجان چای یا قهوه میل کنید. همچنین می‌توانید قبل از شروع سخنرانی اندکی پیاده‌روی کنید. در طول اجرا نیز با مخاطبان‌تان ارتباط چشمی داشته باشید و سعی کنید از مشاهده‌ی لبخندشان انرژی بگیرید.
۸. با یک گفتگوی خودمانی شروع کنید
به جای صحبت‌های کلیشه‌ای و تشکر از عوامل برگزاری مراسم، به حاضران خوشامد بگویید و چند دقیقه‌ی اول را به خوش‌وبش بگذرانید. بد نیست با یک جوک بامزه سر صحبت را باز کنید تا فرصت داشته باشید پیش از ورود به بحث اصلی خودتان را جمع‌وجور کنید و بر اضطراب‌تان مسلط شوید. اما اگر در جوک تعریف کردن خوب نیستید، به یک شروع دیگر فکر کنید، مثلا با اشاره به یک نکته‌ی آموزنده یا خاطره‌ی شخصی به بحث اصلی ورود کنید. چنانچه بتوانید از همان ابتدای سخنرانی توجه مخاطبان‌تان را جلب کنید، مطمئن باشید تا پایان همراهی‌تان خواهند کرد.
۹. لذت ببرید
از لحظه لحظه‌ی سخنرانی‌تان لذت ببرید. سعی کنید آرامش‌تان را حفظ کرده و از اینکه مقابل جمع قرار گرفته‌اید خوشحال باشید. بدانید اگر خودتان از کاری که انجام می‌دهید احساس رضایت کنید، مخاطبان‌تان هم حس خوبی از اجرای‌تان خواهند گرفت.
