ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS: Acquired Immunodeficiency Syndrome)، به مجموعه علائمی گفته می‌شود که در اثر آلودگی بدن به ویروس اچآیوی به‌وجود می‌آید. در این بیماری سیستم ایمنی فرد دگرگون می‌شود و آسیب‌پذیری او را نسبت به عفونت‌ها و بیماریها از حالت معمول بسیار بیشتر می‌کند. با پیشرفت بیماری ایدز آسیب‌پذیری فرد نسبت به بیماریها تشدید می‌شود. ویروس اچآیوی در تمام بافت‌های بدن فرد مبتلا وجود دارد اما از طریق مایعات بدن فرد مبتلاست که انتقال پیدا می‌کند: مایع منی، ترشحات واژن، خون، شیر مادر.
در این مقاله با ما باشید تا با علایم ایدز، راه‌های انتقال ایدز و پیشگیری از بیماری ایدز آشنا شوید.
بیماری ایدز و ویروس اچآیوی
اچآیوی ویروسی است که به سلول‌های T دستگاه ایمنی حمله می‌کند. ایدز سندرمی است که در مراحل پیشرفتهی عفونت اچآیوی ایجاد می‌شود.
- اچآیوی نام یک ویروس است.
- ایدز یک وضعیت پزشکی است.
ابتلا به عفونت اچآیوی می‌تواند به بیماری ایدز منجر شود. اما امکان ابتلا به اچآیوی بدون مبتلا شدن به ایدز هم وجود دارد. بدون درمان رها کردن عفونت اچآیوی در غالب موارد می‌تواند به پیشرفت عفونت و تبدیل شدن به ایدز بینجامد. وقتی بیماری به مرحله‌ی ایدز رسیده باشد، این تشخیص برای همیشه در تاریخچه‌ی پرونده‌ی پزشکی بیمار درج خواهد شد، زیرا ایدز درمان قطعی ندارد.
علل اچآیوی و ایدز
اچآیوی یک ویروس پسگرد (retrovirus) است که اندام‌ها و سلول‌های حیاتی دستگاه ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اگر از درمان‌های ضدویروس‌های پسگرد استفاده نشود ویروس اچآیوی پیشرفت می‌کند. ضدویروس‌های پسگرد نوعی دارو هستند که از تکثیر ویروس جلوگیری یا سرعت تکثیر آن را کند می‌کند.
سرعت پیش‌روی اچآیوی در بدن افراد مختلف متفاوت است و به عوامل بسیاری بستگی دارد. این عوامل شامل سن بیمار، توانایی بدن در مقابله با اچآیوی، دسترسی به مراقبت‌های درمانی، وجود سایر عفونت‌ها در بدن، وراثت ژنتیکی فرد مبتلا، مقاومت در برابر گونه‌های خاصی از اچآیوی و موارد دیگر است.
نحوه‌ی انتقال اچآیوی
اچآیوی می‌تواند از طریق تماس خونی، تماس جنسی با فرد مبتلا و از مادر به کودک انتقال پیدا کند.
انتقال جنسی
انتقال جنسی اچآیوی زمانی رخ می‌دهد که فردی با مایعات جنسی بدن فرد مبتلا (غشاهای مخاطی مقعدی، تناسلی، یا دهانی) در تماس باشد. این بیماری می‌تواند حین رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده‌ی واژینال، دهانی و مقعدی و … منتقل شود.
انتقال پیش از تولد
مادر مبتلا به این بیماری می‌تواند عفونت اچآیوی را حین زایمان، بارداری و همچنین از طریق شیردهی به کودک منتقل کند.
انتقال خونی
امروزه، به مدد غربالگری‌های دقیق و اقدامات احتیاطی، انتقال اچآیوی از راه خون در کشورهای توسعه‌یافته درصد بسیار کمی را به خود اختصاص می‌دهد. با این حال انتقال خونیِ اچآیوی درمیان معتادان تزریقی که از سرنگ آلوده‌ی مشترک استفاده می‌کنند بسیار پرمخاطره است.
علائم ویروس اچآیوی
معمولا علائم اچآیوی ناشی از عفونت‌های ایجاد‌شده به وسیله‌ی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و یا انگل‌ها هستند.
این مشکلات معمولا در فردی که سیستم ایمنی سالم دارد (و در برابر این عفونت‌ها مقاومت می‌کند) بروز پیدا نمی‌کند.
علائم اولیه‌ی ابتلا به اچآیوی
بسیاری از افراد تا ماه‌ها بعد از ابتلا به این ویروس علامتی ندارند، برخی حتی تا چند سال بعد علامتی را تجربه نمی‌کنند. سایرین ممکن است، معمولا ظرف مدت ۲ تا ۶ هفته بعد از ابتلا به اچآیوی، علائمی مانند آنفولانزا را تجربه کنند.
علائم اولیه ابتلا به اچآیوی:
- تب؛
- لرز؛
- درد مفصلی؛
- درد ماهیچه‌ای؛
- گلو درد؛
- تعریق (به‌خصوص شب‌ها)؛
- بزرگ شدن غدد لنفاوی؛
- کهیر؛
- خستگی؛
- ضعف؛
- کاهش وزن بدون دلیل.
اچآیوی بدون نشانه
در بسیاری موارد پس از برطرف شدن علائم اولیه تا سال‌های طولانی، علامت دیگری ظاهر نمی‌شود.
در طی این سال‌ها ویروس به توسعه‌ی خود در بدن و تخریب سیستم ایمنی و اندام‌ها ادامه می‌دهد. بدون مصرف داروهایی که تکثیر ویروس را در بدن متوقف می‌کنند، این فرایند به طور معمول حدود ۱۰ سال زمان می‌برد. فرد مبتلا اغلب هیچ علامتی ندارد، احساس بیماری نمی‌کند و به نظر سالم می‌رسد.
مراحل پیشرفتهی عفونت اچآیوی
اگر ویروس اچآیوی بدون درمان رها شود توان بدن را در مقابله با عفونت به مرور کاهش می‌دهد و فرد در مقابل بیماری‌های جدی آسیب‌پذیر می‌شود. این مرحله از عفونت را با نام ایدز می‌شناسیم.
علائم مراحل پیشرفتهی ابتلا به اچآیوی می‌تواند شامل:
- تاری دید؛
- اسهال، که معمولا مداوم یا مزمن است؛
- سرفه‌ی خشک؛
- تب بالای ۳۷ درجه که هفته‌ها به طول بینجامد؛
- تعریق شبانه؛
- خستگی دائمی؛
- تنگی نفس؛
- بزرگ شدن غدد لنفاوی که هفته‌ها به طول بینجامد؛
- کاهش وزن ناخواسته؛
- و لکه‌های سفید روی زبان و دهان باشد.
در مرحله‌ی پیشرفتهی اچآیوی خطر ابتلا به بیماری‌های مهلک بسیار بیشتر می‌شود. این بیماری‌های خطرناک را می‌توان با درمان‌های مناسب، که اغلب شامل درمان‌های اچآیوی نیز هستند، کنترل، پیشگیری و یا درمان کرد.
تصورات اشتباه درباره‌ی ایدز و اچآیوی
تصورات غلط فراوانی درباره‌ی این بیماری وجود دارد. این ویروس نمی‌تواند از راه‌های زیر منتقل شود:
- دست دادن؛
- بغل کردن؛
- روبوسی؛
- عطسه کردن؛
- لمس پوست بدون جراحت؛
- استفاده از توالت مشترک؛
- استفاده از حوله‌ی مشترک؛
- استفاده از قاشق و چنگال و ظروف غذاخوری مشترک؛
- تنفس دهان به دهان دادن؛
- یا انواع دیگر «تماس‌های غیرجنسی».
تشخیص اچآیوی و ایدز
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تخمین می‌زند که ۱ نفر از هر ۸ فرد مبتلا به اچآیوی مثبت از وضعیت بیماری خود مطلع نیست.
آزمایش خون و نتایج آن
تشخیص اچآیوی از طریق آزمایش خون که مشخصا وجود ویروس را بررسی می‌کند انجام می‌شود. اگر ویروس در خون یافت شود نتیجه مثبت است (اچآیوی مثبت). پیش از ارائه‌ی تشخیص با عنوان اچآیوی مثبت به بیمار، خون را چندین بار آزمایش می‌کنند.
اگر فردی در تماس با ویروس بوده باشد انجام هرچه سریع‌تر آزمایش برای وی ضروری است. هرچقدر سریع‌تر ابتلا به اچآیوی تشخیص داده شود احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان بالاتر است. کیت آزمایش خانگی نیز برای تشخیص اچآیوی وجود دارد.
بعد از آلودگی به ویروس اچآیوی، ۳ هفته الی ۶ ماه زمان لازم است تا ویروس در آزمایش خون قابل تشخیص باشد. به همین دلیل ممکن است تکرار آزمایش ضروری باشد. اگر بالاترین ریسک ابتلا طی ۶ ماه گذشته وجود داشته است فرد می‌تواند بلافاصله تست بدهد. هرچند مراقبان سلامت به شما توصیه خواهند کرد که این آزمایش را بعد از چند هفته مجددا تکرار کنید.
درمان ایدز
در حال حاضر درمان کاملی برای اچآیوی یا ایدز وجود ندارد. اما با درمان‌های موجود می‌توان سرعت پیش‌روی بیماری را کاهش داد و برای اغلب مبتلایان شانس زندگی طولانی و نسبتا سالمی را فراهم کرد.
مطابق راهنمای سازمان بهداشت جهانی (۲۰۱۳) درمان زودهنگام ویروس‌های پسگرد اچآیوی حیاتی است. سرعت آغاز درمان کیفیت و امید به زندگی مبتلایان را افزایش می‌دهد و از خطر انتقال بیماری به دیگران می‌کاهد.
در حال حاضر هیچ واکسن یا درمان کاملی برای اچآیوی وجود ندارد؛ اما به‌تدریج درمان‌هایی شکل گرفته‌اند که بسیار کارآمدترند و بهتر در برابر بیماری تاب می‌آورند. این درمان‌ها می‌توانند کیفیت زندگی و سلامت کلی فرد را، تنها با یک قرص در هر روز، به اندازه‌ی قابل‌ملاحظه‌ای ارتقا بدهند.
قرص اورژانسی اچآیوی
اگر فردی گمان می‌کند در عرض ۷۲ ساعت گذشته (سه روز)، در معرض ابتلا به اچآیوی قرار داشته است می‌تواند از قرص‌های پیشگیری از اچآیوی استفاده کند. داروهای پیشگیری پس از قرار گرفتن در معرض عامل بیماری‌زا را در ادامه فهرست کرده‌ایم:
post-exposure prophylaxis) :pep) داروهایی هستند که ممکن است مانع از ابتلای فرد به اچآیوی شوند. در صورتی که در مواجهه با ویروس اچآیوی قرار گرفته‌اید باید بدون فوت وقت تحت درمان قرار بگیرید.
pep درمانی پرزحمت است که چهار هفته (۲۸ روزِ کامل) طول می‌کشد. این درمان می‌تواند با اثرات جانبی ناخوشایندی چون اسهال، تهوع و سردرد همراه باشد.
اگر آزمایش اچآیوی مثبت باشد، انجام آزمایش‌های منظم خون ضروری است تا بتوان پیش از شروع درمان پیشرفت ویروس را بررسی کرد. درمان با هدف کاهش سطح اچآیوی در خون طراحی می‌شود که فواید زیادی دارد.
داروهای ضد ویروس‌های پسگرد
اچآیوی با داروهای ضد ویروس‌های پسگرد (antiretrovirals :ARVs) تحت درمان قرار می‌گیرد. این داروها با ویروس اچآیوی مبارزه می‌کنند و سرعت گسترش آن را در بدن پایین می‌آورند. معمولا، بیماران، ترکیبی از داروها را مصرف می‌کنند که HAART یا cART نامیده می‌شوند:
درمان فوق فعال ضدویروس پسگرد (HAART: highly active antiretroviral therapy)؛
درمان ترکیبی ضدویروس پسگرد (combination antiretroviral therapy: cART)
ترکیب داروها متناسب با هر فرد انتخاب می‌شود. درمان اچآیوی معمولا مادام‌العمر و همیشگی است. این درمان بر اساس دُزهای معمول دارویی است. قرص‌ها را باید هر بار طبق برنامه منظم مصرف کرد. هر دسته از داروهای ARVs عوارض خاص خود را دارند، اما برخی از اثرات جانبی متداول عبارت است از: تهوع، خستگی، سردرد، خارش پوست، خلق متغیر.
درمان‌های مکمل یا جایگزین اچآیوی و ایدز
به‌رغم استفاده‌ی وسیع از درمان‌های مکمل و جایگزین، مثلا درمان گیاهی، مفید بودن آنها اثبات نشده است. بر اساس برخی مطالعات محدود مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی می‌توانند برای سلامت کلی مبتلایان مفید باشند. بیماران باید برای به‌کارگیری این گزینه‌ها با مراقبان بهداشتی خود مشورت کنند به‌ویژه به این دلیل که اینها و حتی مکمل‌های ویتامینی ممکن است با داروهای ضدویروسی ARVs تداخل داشته باشند.
راه‌های انتقال اچآیوی و ایدز
رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده
برقراری رابطه‌ی جنسی بدون استفاده از کاندوم فرد را در معرض خطر ابتلا به اچآیوی و سایر بیماری‌های آمیزشی قرار می‌دهد. اچآیوی می‌تواند از طریق رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده‌ی واژینال، دهانی و یا مقعدی منتقل شود. برای تمام رفتارهای جنسی نیاز به استفاده از کاندوم وجود دارد.
سوءِمصرف مواد و سرنگ مشترک
در کشورهای در حال توسعه، استفاده از مواد مخدر تزریقی عامل مهمی در انتقال ویروس ایدز به‌شمار می‌رود. استفاده از سرنگ مشترک فرد را در معرض ویروس اچآیوی و سایر ویروس‌ها مانند هپاتیت C قرار می‌دهد. استراتژی‌هایی مانند ارائه‌ی سرنگ رایگان به معتادان می‌تواند گام مهمی در کاهش ابتلای افراد به ایدز ناشی از سو‌ءمصرف مواد باشد. اگر کسی نیاز به استفاده از سرنگ داشته باشد، آن سرنگ باید تمیز و استفاده‌نشده باشد و به صورت اشتراکی به کار نرود.
تماس با مایعات بدنی
قرار گرفتن در معرض ویروس اچآیوی را می‌توان از راه انجام اقدامات احتیاطی برای کاهش خطر تماس با خون آلوده کنترل کرد. در تمام مواقع، کادر بیمارستانی و مراقبان سلامت باید از محافظ (دستکش، ماسک، محافظ چشم، روپوش و گان) استفاده کنند. شست‌وشوی مکرر و با‌دقت پوست بلافاصله بعد از قرارگیری در معرض خون آلوده یا دیگر مایعات بدنی فرد مبتلا می‌تواند خطر ابتلا به اچآیوی را کاهش بدهد.
بارداری
برخی داروهای ضد ویروس ایدز می‌تواند به جنین داخل رحم آسیب بزند. اما یک برنامه‌ی درمانی مؤثر قادر است از انتقال ویروس اچ‌ای‌وی از مادر به نوزاد پیشگیری کند. اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت کودک باید لحاظ شود. احتمالا انجام سزارین ضروری است. مادران مبتلا به ویروس اچآیوی نباید به کودک شیر بدهند.
آموزش
آموزش نقش مهمی در کاهش رفتارهای پرخطر منجر به ایدز دارد.
مدیریت ایدز
تبعیت از روند درمان
در صورتی که بیمار نسبت به مصرف داروها در زمان مقرر متعهد و ثابت‌قدم باشد، درمان اچآیوی مؤثر است. فراموش کردن مصرف دز‌های دارویی حتی برای چند مرتبه‌ی محدود می‌تواند درمان را با مشکل مواجه کند. برای تطبیق برنامه‌ی درمانی با زندگی فرد باید یک روال روزانه و منظم طراحی شود. برنامه‌ی درمانی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
سلامت عمومی
مصرف صحیح داروها و اقدامات پیشگیرانه برای عدم ابتلا به بیماریها ضروری است. بیماران باید تلاش کنند تا سطح سلامت عمومی خود را ارتقا بدهند و با انجام ورزش منظم، داشتن رژیم غذایی سالم و عدم مصرف دخانیات از دچار شدن به بیماری پیشگیری کنند.
سایر اقدامات پیشگیرانه
مبتلایان به ایدز و اچآیوی باید حداکثر دقت را در اجتناب از ابتلا به عفونت به کار بگیرند. این بیماران باید در مواجهه با حیوانات محتاطانه رفتار کنند، از تماس با ظرف خاک گربه، مدفوع حیوانات و همچنین اغلب پرندگان اجتناب کنند. حساس بودن به رعایت پاکیزگی و شستن منظم دست‌ها لازم است.
بیماری بلندمدت
اچآیوی یک بیماری دائمی است و بنابراین افراد مبتلا لازم است در تماس منظم با تیم مراقبان سلامتی خود باشند. زیرا برنامه‌ی درمانی به صورت منظم به بازبینی نیاز دارد.
جنبه‌ی روان‌شناسانه‌ی بیماری ایدز
تصورات نادرست متداول نسبت به بیماری ایدز و اچآیوی مثبت در حال کم رنگ شدن هستند. با این حال، این بیماری هنوز در بسیاری از نقاط دنیا داغ ننگ به حساب می‌آید. افراد مبتلا به ویروس اچ‌ای‌وی ممکن است احساس کنارگذاشته شدن، طرد شدن، مورد تبعیض واقع شدن و انزوا داشته باشند.
آگاهی از مبتلا بودن به اچآیوی می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد. احساس اضطراب و افسردگی در این شرایط شایع است. اگر دچار اضطراب شده‌اید یا علائم افسردگی دارید، به‌سرعت از کمک متخصصین بهره بگیرید.
برگرفته از: medicalnewstoday
سلام دوست عزيز مقاله جالب و ترسناك بود. مرسي
سلام دوست عزیز
ترسی که محرکی برای رعایت نکات پیشگیرانه، و در صورت وجود احتمالِ ابتلا، محرکی برای انجام آزمایش تشخیصی بشه بد نیست.
اما در صورت ابتلای به ایدز نباید از درمان ترسید و باید هرچه سریع‌تر درمان رو آغاز کرد تا طول عمر و کیفیت زندگی فرد افزایش پیدا کنه و از انتقال اون به دیگران پیشگیری بشه.
سلام دوست عزيز منظور من از ترس خوده بيماري ايدز است ، وافرادي كه ايدز مبتلا هستند ، وما نهايت دقت را بايستي انجام بدهيم تا مبتلا نشويم .خدا را شكر ما موارد ذكر شده كه احتمال ابتلا به آن زياد است نداشتيم. واز شما سپاسگذارم.
سلام مجدد
سعی من بر اینه که پاسخی به پیام دوستان بدم که جنبه اطلاع رسانی برای سایر خوانندگان رو هم در خودش داشته باشه و برای همین توصیه هام نه به شخص خاص، بلکه کلی هست.
نکته ای وجود داره و اون اینکه افراد مبتلا به ایدز ترسناک نیستند، زندگی در کنار اونها امکان پذیره و در مراودات معمولی خطری از طرف اونها متوجه دیگر افراد نیست. دیگه اینکه برخلاف تصور عموم خیلی از مبتلایان به اچ آی وی نقشی در ابتلاشون به این بیماری نداشتن و خودشون قربانی هستند.
سلام افراد مبتلا ترسناك نيستند بلكه بيماري ايدز ،عمق فاجعه آن ترسناك است .چقدر عصباني شد ه اي يواش تر.
سلام دوست عزیز
جناب عیسی، کامنت خودتون رو اگر دوباره مطالعه کنید متوجه می‌شید که نوشتید ترس از ایدز و افراد مبتلا
سلام من مدتیه كه تو فكر این مسئله هستم’خیلی میترسم’خواهش میكنم یه مشاوره بدید’نمیتونم درموردش با كسی صحبت كنم